Tối 14 tháng 10 năm 2023, tại Trung tâm Chiếu phim Quốc gia, Hà Nội, đã diễn ra sự kiện chiếu mở màn phim truyện "Hồng Hà nữ sĩ." Điều đáng mừng đầu tiên là rạp chiếu phim quá đông, đến mức người tới sau (không muộn) không còn ghế ngồi trống! Điều đáng mừng thứ hai là suốt hơn 100 phút chiếu phim, rạp luôn im lặng, khán giả tập trung xem.
Ra mắt thành công
Phim kể về cuộc đời của nữ sĩ tài sắc Đoàn Thị Điểm, với mối tình thầm lặng, không thành cùng Tiến sĩ Đặng Trần Côn, và cuộc kết hôn ngắn ngủi với Tiến sĩ Nguyễn Kiều, cũng như việc bà dịch "Chinh phụ ngâm" của Tiến sĩ Đặng Trần Côn. Thông qua câu chuyện, bộ phim phản ánh một chế độ đang trên đường suy vong. Chính vì những con người tài năng và đạo đức như Đặng Trần Côn, Nguyễn Kiều, Thượng thư Lê Anh Tuấn... đối diện với những tệ nạn trong xã hội rối ren đã tạo nên những cơn sóng ngầm. Để thấy được những cơn sóng ngầm ấy, người xem không chỉ cần xem trên màn ảnh mà còn phải quan sát và suy nghĩ, vì phim chủ yếu là khắc họa tâm lý, không thể hiện qua hành động. Mối tình giữa Đặng Trần Côn và Đoàn Thị Điểm âm thầm, nhưng lại cuộn sóng khi hai tài năng đồng cảm nhưng không đồng điệu; sự xung đột của họ không nằm ở các sinh hoạt hàng ngày mà ở trong văn thơ - chỉ vì một câu thơ mà họ xa nhau. Tuy vậy, tình yêu sâu đậm giữa hai người và hoàn cảnh khó khăn của Đoàn Thị Điểm đã là nguồn cảm hứng để Đặng Trần Côn viết và Đoàn Thị Điểm dịch nên bản tình ca bất hủ "Chinh phụ ngâm." Sóng ngầm cũng diễn ra trong nội tâm các nhân vật giàu lòng yêu nước và thương dân như quan Thượng thư Lê Anh Tuấn, Thày đồ Đoàn Doãn Luân... nhưng họ bất lực trước áp lực từ các thế lực chúa và quan tàn bạo.
Đội ngũ làm phim
Dàn diễn viên, từ vai chính đến vai phụ, từ người trẻ đến người già, nam và nữ, đều thể hiện khá đồng đều, tạo nên một hệ thống nhân vật hài hòa trong các mối quan hệ nghệ thuật và cuối cùng thể hiện thành công ý đồ nghệ thuật của biên kịch và đạo diễn. Phim có nhiều đoạn thoại đáng nhớ, như một quan tham, trước đây chỉ là thương lái thịt lợn, sau khi mua chức quan huyện, nói rằng: "Làm quan cần gì chữ," "Không có thịt thì chết, chứ không có chữ thì không chết." Hoặc một nhân vật nhỏ tuổi nói: "Làm quan ai cũng giàu." Hoặc khi Đặng Trần Côn đến từ biệt Đoàn Thị Điểm để cùng chồng vào Vinh, cô khuyên nên rời hầm và lên mặt đất để duy trì sức khỏe, và Đặng Trần Côn nói: "Trên đó bây giờ còn gì mà lên!"
Mặc dù phản ánh một giai đoạn khó khăn trong xã hội với nhiều bi kịch và sự bất lực của trí thức, nhưng phim cho thấy chính bối cảnh xã hội đó đã biến nhiều nhân sĩ, trí thức từ những người đau khổ và bất lực thành những nhà văn tài hoa, tạo nên những tác phẩm văn thơ bất hủ. Đó là đóng góp quan trọng của tầng lớp nhân sĩ và trí thức trong thời kỳ phong kiến suy vong.
Một điều vô cùng quan trọng, là các cảnh trong phim với sự biểu hiện của sự tham nhũng, sự kém cỏi của quan chức, sự khinh rẻ đối với kiến thức và tình trạng mua bán chức vụ... đánh thức nhận thức về tình trạng tham nhũng trong thời hiện đại, là một hồi chuông cảnh tỉnh giúp thúc đẩy quá trình làm cho xã hội trở nên trong sạch và mạnh mẽ hơn.
Vượt qua thử thách
Hồng Hà nữ sĩ, một tác phẩm điện ảnh được Cục Điện ảnh (Bộ văn hóa, Thể thao và Du lịch) đặt hàng sản xuất trong giai đoạn 2022-2023, đã hoàn thành sản xuất. Dự án này gặp nhiều khó khăn và thách thức, nhưng ê-kíp thực hiện đã thể hiện sự kiên nhẫn và sáng tạo đáng khen ngợi. Đoàn phim tự tin rằng "Hồng Hà" sẽ là một tác phẩm đầy sâu sắc và xúc động cho những người yêu điện ảnh.
Phim mang thông điệp nhân văn về các giá trị đạo đức truyền thống của người Việt, thông qua cuộc đời đầy sóng gió của danh nhân văn hóa và thi sĩ Đoàn Thị Điểm, trong bối cảnh xã hội Việt Nam cách đây 300 năm. Ông Vi Kiến Thành, Cục trưởng Cục Điện ảnh, đã đánh giá cao nỗ lực của ê-kíp phim trong việc thể hiện cảnh quay đúng tiến độ và đảm bảo nội dung cũng như chất lượng nghệ thuật. Ông chia sẻ rằng kịch bản của phim chứa đựng những giá trị tốt lành, nhân văn và lịch sử, nó đã tái hiện một cách sống động cuộc đời của Đoàn Thị Điểm và đóng góp của bà cho văn học Việt Nam.
Bà Nguyễn Thị Hồng Ngát, người viết kịch bản và là Giám đốc sản xuất của bộ phim, thể hiện rằng "Hồng Hà nữ sĩ" sẽ mang những thông điệp trường tồn trong thời gian. Bà nói rằng việc sử dụng câu chuyện xưa để nói về thực tại ngày nay đặc biệt quan trọng, trong bối cảnh mà đạo đức xã hội đang gặp nhiều thách thức. Bà Nguyễn Thị Hồng Ngát tin rằng việc khắc họa những đóng góp của Đoàn Thị Điểm và khả năng sáng tạo của bà trong việc dịch Chinh phụ ngâm từ bản chữ Hán sang bản chữ Nôm sẽ để lại ấn tượng sâu sắc cho khán giả.
Anh Đào, nữ diễn viên đảm nhận vai Đoàn Thị Điểm, đã đánh giá vai diễn này là một thách thức lớn đối với sự nghiệp của mình. Cô đã tỏ ra sẵn sàng học hỏi và hy sinh nhiều để thể hiện vai diễn một cách xuất sắc. Đoàn phim hiện rất tự tin rằng "Hồng Hà nữ sĩ" sẽ mang đến trải nghiệm tuyệt vời cho khán giả, khám phá cuộc đời đầy biến động của Đoàn Thị Điểm.
Cục trưởng Cục Điện ảnh Vi Kiến Thành nhấn mạnh, "Hồng Hà nữ sĩ" hy vọng sẽ là một tác phẩm chất lượng trong dòng phim Nhà nước, đồng thời góp mặt tại Liên hoan Phim Việt Nam lần thứ 23 vào cuối năm nay. Đây là dự án điện ảnh thứ hai được Nhà nước đặt hàng trong năm 2022, sau "Đào, Phở, Piano".
 |
 |
THAM KHẢO BÁO NHÂN DÂN
“Hồng Hà nữ sĩ” - bộ phim truyện điện ảnh do hãng Hồng Ngát film sản xuất (đạo diễn Nguyễn Ðức Việt; tác giả kịch bản-nhà sản xuất Nguyễn Thị Hồng Ngát) xoay quanh cuộc đời thăng trầm của nữ sĩ Ðoàn Thị Ðiểm - một người phụ nữ tài sắc vẹn toàn nhưng cuộc đời gặp nhiều biến động, bà qua đời khi mới ngoài 40 tuổi. Ðoàn Thị Ðiểm được biết đến qua nhiều tác phẩm văn chương nổi tiếng, trong đó nổi bật nhất là “Chinh phụ ngâm” (bản dịch của Ðặng Trần Côn từ chữ Hán sang chữ Nôm) lưu truyền mãi cho hậu thế.
Trong buổi ra mắt phim, dù có hai phòng chiếu tại Trung tâm Chiếu phim quốc gia với gần 1.000 chỗ được mở nhưng vẫn không đáp ứng được lượng khán giả tới xem quá đông. Ðiều này nằm ngoài mong đợi của nhà sản xuất nhưng lại minh chứng cho sức hút của một bộ phim đề tài lịch sử. Ðề tài vốn đã khó, bối cảnh từ thế kỷ 18, cho nên ngay khâu chọn ngoại cảnh, phục trang đã là một thách thức với ê-kíp sản xuất phim.
Tác giả kịch bản-nhà sản xuất Nguyễn Thị Hồng Ngát chia sẻ: Phim được quay chủ yếu tại hai tỉnh Hưng Yên và Thái Bình, nhiều bối cảnh được dựng lại hoàn toàn, như một số cảnh kinh thành Thăng Long, cổng thành… Các bối cảnh tư gia quan Thượng thư, nhà ông đồ, nhà danh sĩ Ðặng Trần Côn... ê-kíp đều phải kiếm tìm và chọn lựa rất công phu, cẩn trọng. Phim có những cảnh quay khiến người xem mãn nhãn, từ cảnh rặng nhãn rộ hoa trên triền đê, đến bến đò, dòng sông, chợ quê… Hình ảnh nông thôn Bắc Bộ cộng với nhạc phim của nhạc sĩ Trọng Ðài với nền giai điệu ca trù truyền thống làm chủ đạo qua giọng hát Mai Hoa đã tạo chất thơ đầy sâu lắng.
Ðáng chú ý, hai diễn viên đảm nhận vai chính của bộ phim đều là những gương mặt mới của làng điện ảnh Việt Nam. Nữ diễn viên Anh Ðào từng diễn xuất trong các bộ phim truyền hình “Lối về miền hoa”, “Ðấu trí”… nhưng đây là lần đầu cô tham gia một vai chính trong một bộ phim điện ảnh. Áp lực là tất yếu bởi không có nhiều tư liệu về một nhân vật đã sống cách khá xa thời hiện tại, lại rất khác biệt về ngôn ngữ diễn đạt… khiến diễn viên trẻ phải nỗ lực hết sức, dành nhiều ngày tháng để tìm hiểu, nghiên cứu tư liệu về nhân vật nữ sĩ Ðoàn Thị Ðiểm, trước khi bộ phim được bấm máy. Và Anh Ðào đã diễn khá tròn vai, thể hiện được những hình ảnh khác nhau của nữ sĩ từ khi là một thiếu nữ trẻ trung, thông minh lanh lợi đến giai đoạn gồng mình trước những biến cố trong cuộc sống.
Mai Lữ
