Bài thơ thứ nhất đề tựa cho bức ảnh của nghệ sĩ nhiếp ảnh Phan Thoan:
O du kích nhỏ giương cao súng
Thằng Mỹ lênh khênh bước cúi đầu
Ra thế! To gan hơn béo bụng
Anh hùng đâu cứ phải mày râu!
Đoạn thơ 1:
"O du kích nhỏ giương cao súng
Thằng Mỹ lênh khênh bước cúi đầu"
Trong đoạn thơ này, nhà thơ Tố Hữu mô tả hình ảnh của những người lính du kích Việt Nam (o du kích nhỏ) đang nắm súng và giương nó cao lên. Họ là những người dũng cảm và quyết liệt trong cuộc chiến tranh chống quân Mỹ. "Thằng Mỹ" là cách nhà thơ gọi những binh sĩ Mỹ, và họ đang "lênh khênh bước cúi đầu", tượng trưng cho sự thất bại và sụp đổ của họ trước sức mạnh và quyết tâm của người dân Việt Nam.
Đoạn thơ 2:
"Ra thế to gan hơn béo bụng
Anh hùng đâu cứ phải mày râu."
Nhà thơ Tố Hữu sử dụng ngôn ngữ mỉa mai để nói về quân đội Mỹ. "Ra thế to gan hơn béo bụng" ám chỉ rằng việc thể hiện quân Mỹ sử dụng sức mạnh quân sự không đủ để làm họ trở thành anh hùng. Cuối cùng, nhà thơ đánh giá cao sự can đảm của những người lính nữ Việt Nam ("O du kích nhỏ") và bày tỏ rằng anh hùng không nhất thiết phải là nam giới ("Anh hùng đâu cứ phải mày râu").
Bài thơ thứ hai "Tâm sự": Thể hiện tôn vinh sự dũng cảm và hy sinh của một phụ nữ tên là Bùi Thị Vân, người tham gia vào cuộc chiến tranh chống quân Mỹ trong vai trò là một du kích.
Chuyện cô du kích xóm Lai Vu
Rắn quấn bên chân vẫn bắn thù:
“Mỹ hại trăm nhà, lo diệt trước
Rắn, mình em chịu, có sao đâu!”
Dòng 1: "Chuyện cô du kích xóm Lai Vu"
Nhà thơ bắt đầu bài thơ bằng việc giới thiệu nhân vật chính là Bùi Thị Vân, người thuộc làng Lai Vu và đã tham gia vào hàng ngũ du kích. Đây là một cách để tạo ra sự kết nối với độc giả và tôn vinh người phụ nữ dũng cảm này.
Dòng 2-3: "Rắn quấn bên chân vẫn bắn thù:"
Trong đoạn này, nhà thơ Tố Hữu miêu tả một tình huống khá khó khăn, khi Bùi Thị Vân bị rắn quấn vào chân nhưng vẫn không ngừng bắn địch. Việc này tôn vinh tinh thần quyết tâm và hy sinh của Bùi Thị Vân trong cuộc chiến tranh. Rắn quấn là biểu tượng cho những khó khăn và nguy hiểm mà người lính phải đối mặt trong chiến trường.
Dòng 4-5: "“Mỹ hại trăm nhà, lo diệt trước / Rắn, mình em chịu, có sao đâu!”
Nhà thơ tập trung vào tinh thần kiên định của Bùi Thị Vân và lòng yêu nước của cô. Dù cuộc chiến tranh chống quân Mỹ có gây ra tổn thất lớn cho dân làng và đất nước, Bùi Thị Vân vẫn dũng cảm đối mặt với mọi khó khăn và dù có rắn quấn vào chân, thì cô vẫn sẽ tiếp tục chiến đấu để bảo vệ đất nước.
Bài thơ này tôn vinh lòng hy sinh và dũng cảm của người phụ nữ trong cuộc chiến tranh, nhấn mạnh rằng tất cả mọi người, bất kể giới tính hay tình trạng gia đình, đều có thể đóng góp và hy sinh cho mục tiêu chung của tự do và độc lập của đất nước.
Nhìn chung hai bài thơ: Đa tầng, đa nghĩa. Tầng thứ nhất với nghĩa thứ nhất phản ánh sự thật của cuộc kháng chiến chống Mỹ, có những nữ du kích dũng cảm chiến đấu. Tầng thứ hai, nghĩa thứ hai: Đó là cuộc chiến tranh nhân dân, không chỉ có bộ đội, mà có cả các cô thôn nữ tham gia với vai trò du kích; Trong cuộc chiến đấu này, có sự không cân sức: kẻ thủ giàu, mạnh hơn, ta nhỏ yếu hơn, những vẫn kiên cường chiến đấu và chiến thắng, đồng thời, khi đang chiến đấu với giặc Mỹ, ta cũng bị một số kẻ ngăn cản, gây khó khắn, quấn chân, nhưng ta chọn kẻ thù chính để chiến đấu, rồi giải quyết kẻ cản bước sau.
