TS, NNDG Nguyễn Văn Quân – Phó Chủ tịch Hội Nghệ nhân và Thương hiệu Việt Nam; Phó Viện Trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển đạo Mẫu Việt Nam loan giá (ảnh NVCC).
Nguyên nhân dẫn đến sai lệch tín ngưỡng thờ Mẫu
Lợi ích kinh tế: Một số thanh đồng lợi dụng tín ngưỡng để trục lợi cá nhân bằng cách thực hiện các nghi lễ, cúng bái với chi phí cao, tổ chức các buổi bói toán và các hoạt động mê tín khác nhằm thu hút người dân và kiếm tiền.
Thiếu hiểu biết và giáo dục: Nhiều thanh đồng không có hiểu biết đầy đủ và chính xác về tín ngưỡng thờ Mẫu, dẫn đến việc thực hiện sai lệch các nghi lễ và truyền tải những thông tin không đúng, góp phần làm méo mó tín ngưỡng.
Sự lỏng lẻo trong quản lý: Sự giám sát và quản lý của chính quyền địa phương và các cơ quan chức năng đối với hoạt động của các thanh đồng còn chưa chặt chẽ, tạo điều kiện cho các hành vi sai lệch phát sinh.
Ảnh hưởng của các yếu tố mê tín dị đoan: Một số thanh đồng kết hợp các yếu tố mê tín dị đoan vào hoạt động tín ngưỡng để thu hút sự chú ý và tạo ra cảm giác huyền bí, siêu nhiên, nhằm gây ấn tượng mạnh với người dân và tăng uy tín cá nhân.
Nhu cầu văn hoá tâm linh của người dân: Trong bối cảnh xã hội hiện đại, nhiều người dân tìm đến các nghi lễ tín ngưỡng như một cách giải tỏa căng thẳng, tìm kiếm sự an lành và bình yên; điều này là mong muốn chính đáng. Tuy nhiên, vô tình đã tạo ra một “thị trường” cho các thanh đồng không trung thực lợi dụng để cung cấp các dịch vụ mê tín dị đoan.
Truyền thông và mạng xã hội: Sự phát triển của truyền thông và mạng xã hội giúp các thanh đồng dễ dàng quảng bá hoạt động của mình, nhưng đồng thời cũng làm lan truyền nhanh chóng các thông tin sai lệch về tín ngưỡng thờ Mẫu.
Thiếu chuẩn mực và quy chuẩn: Hiện nay, có sự thiếu rõ ràng về các chuẩn mực và quy chuẩn cho các nghi lễ và hoạt động liên quan đến tín ngưỡng thờ Mẫu, dẫn đến tình trạng mỗi thanh đồng có thể tự do diễn giải và thực hiện theo cách riêng của mình.
Quang cảnh một buổi Toạ đàm về tín ngưỡng thờ Mẫu (ảnh st).
Một số giải pháp tổng thể và đồng bộ
Tăng cường giáo dục và tuyên truyền: Tổ chức các chương trình giáo dục, hội thảo, lớp đào tạo về tín ngưỡng thờ Mẫu nhằm nâng cao nhận thức và hiểu biết đúng đắn cho cộng đồng, đặc biệt là cho các thanh đồng và người thực hành tín ngưỡng.
Sử dụng các phương tiện truyền thông đại chúng và mạng xã hội để truyền tải thông tin chính xác về tín ngưỡng thờ Mẫu, làm rõ giá trị văn hóa và tâm linh của tín ngưỡng này.
Xây dựng và thực hiện các quy định pháp lý: Ban hành các quy định pháp lý rõ ràng và cụ thể về hoạt động của các thanh đồng và các nghi lễ liên quan đến tín ngưỡng thờ Mẫu, nhằm tạo cơ sở pháp lý cho việc giám sát và xử lý vi phạm.
Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm các hành vi lợi dụng tín ngưỡng để trục lợi, hoạt động mê tín dị đoan.
Phát triển các chương trình đào tạo chính thống: Các cơ quan như Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Ban Tôn giáo Chính phủ phối hợp với các viện nghiên cứu, trường đại học để xây dựng và triển khai các chương trình đào tạo chính thống cho các thanh đồng và người thực hành tín ngưỡng.
Đảm bảo chương trình đào tạo có nội dung phong phú, chính xác và phù hợp với truyền thống văn hóa của tín ngưỡng thờ Mẫu.
Thành lập các tổ chức và hội nhóm chuyên môn: Khuyến khích việc thành lập các tổ chức, hội nhóm chuyên môn về tín ngưỡng thờ Mẫu để tập hợp các thanh đồng, người thực hành tín ngưỡng, và các nhà nghiên cứu, nhằm trao đổi kinh nghiệm, chia sẻ kiến thức và giám sát lẫn nhau.
Các tổ chức này có thể đóng vai trò trong việc tư vấn, hỗ trợ và giám sát hoạt động của các thanh đồng, đảm bảo tính chính thống và đúng đắn của các nghi lễ.
Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa: Thực hiện các dự án nghiên cứu, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa của tín ngưỡng thờ Mẫu, như biên soạn sách, tài liệu, tổ chức các triển lãm, lễ hội, và các hoạt động văn hóa khác.
Khuyến khích cộng đồng tham gia vào các hoạt động bảo tồn văn hóa, qua đó tăng cường sự hiểu biết và tôn trọng đối với tín ngưỡng thờ Mẫu.
Giám sát và đánh giá thường xuyên: Thiết lập cơ chế giám sát và đánh giá thường xuyên đối với các hoạt động liên quan đến tín ngưỡng thờ Mẫu, nhằm phát hiện và ngăn chặn kịp thời các hành vi sai lệch. Công bố kết quả giám sát, đánh giá để minh bạch thông tin và tạo sự đồng thuận trong cộng đồng.
Bằng cách thực hiện đồng bộ các giải pháp này, có thể bảo vệ và phát huy giá trị của tín ngưỡng thờ Mẫu, đồng thời ngăn chặn các hành vi sai lệch, mê tín dị đoan, góp phần xây dựng một xã hội văn minh và giàu bản sắc văn hóa.
