BIỂN — KHÚC TỰ TÌNH DỊU DÀNG MÀ DA DIẾT

Trong kho tàng âm nhạc trữ tình Việt Nam, những ca khúc viết về biển vốn đã nhiều, nhưng "Biển" — nhạc Phạm Việt Long phổ thơ Nguyễn Thị Hồng Ngát — lại mang đến một cách nhìn khác: không phải biển dữ dội, cũng không đơn thuần biển của du lịch hay hoài niệm, mà là biển của người đàn bà đang yêu , thiết tha, sâu nặng, nhẫn nại và bao dung.

Hình ảnh ẩn dụ độc đáo và giàu cảm xúc

"Biển cồn cào suốt đêm,

Sóng dạt dào lúc chồm lên rồi lặng..."

Ngay những câu hát đầu tiên, người nghe đã cảm nhận được sự sống động, trữ tình của hình tượng biển — đại diện cho tâm trạng người phụ nữ khi yêu, khi nhớ nhung, lúc khát khao, khi lại e dè, ngập ngừng. Biển muốn "xô bờ... lại sợ bờ đau" — như người đàn bà yêu đắm đuối mà lại sợ làm tổn thương người mình yêu, nên đành cồn cào, dạt dào rồi lặng xuống trong âm thầm.

Từng câu từng chữ trong bài hát đều như nhựa sống của một người phụ nữ đang trải lòng. Biển gom vào lòng bao nỗi lo âu, biển bạc đầu vì bao điều trăn trở... Đó là hình tượng người yêu hiền hậu, hết mực thủy chung, yêu say đắm nhưng chỉ biết dâng hiến, nhẫn nhịn, cam chịu.

Biển dành cho đất từng làn sóng vỗ, lọc tình yêu thành vị muối mặn mà. Câu chữ vừa hình ảnh vừa biểu tượng: vị mặn của biển chính là sự tinh khiết, đậm đà của một tình yêu đã trải qua thử thách, trăn trở, đau đớn và thủy chung bền chặt.

Nhạc điệu dịu dàng mà da diết

Trong bản thu âm mà nhạc sĩ Phạm Việt Long thực hiện, phần hòa âm rất tinh tế. Chủ yếu là piano và string pads trải nền, đôi lúc điểm nhẹ tiếng guitar hoặc violin, tạo nên một không gian âm nhạc mênh mang, khoáng đạt như bãi biển đêm khuya.

Giai điệu ballad trữ tình, đều đặn mà thổn thức, theo từng lớp sóng cảm xúc, lúc dạt dào, lúc lặng thinh. Ca sĩ thể hiện bài hát bằng chất giọng nữ trung ấm áp, truyền cảm, có những đoạn ngân rung nhẹ, vuốt chữ mềm mại khiến bài hát càng thêm lắng đọng, dịu dàng mà da diết.

Một khúc tình tự sâu sắc

Ở câu 2, bài hát mở rộng bi kịch lặng lẽ: "Chắt chiu bao năm, biển cho đất nhiều, mà đất vô tâm cứ ngày càng lấn mãi...". Hình ảnh đất ở đây là ẩn dụ cho người đàn ông vô tâm, lạnh lùng, không thấu hiểu tình yêu thiết tha của người đàn bà đang dâng hiến.

Ở đoạn điệp khúc, bài hát chạm tới đỉnh cảm xúc:

"Biển chính là em đấy, yêu anh nhiều biết mấy, anh vô tình như đất ấy thôi..."

Một lời tự tình nhẹ nhàng mà đau nhói. Người đàn bà ấy, yêu đến bạc đầu, lo đến hao mòn mà người đàn ông vẫn vô tình, vẫn thờ ơ, vẫn chỉ biết nhận mà không một lần ngoái nhìn.

*

"Biển" là một khúc hát trữ tình giàu chất nữ tính, đẹp mà buồn, dịu dàng mà đầy khắc khoải. Âm nhạc của Phạm Việt Long cộng hưởng với thơ của Nguyễn Thị Hồng Ngát đã tạo nên một bản tình ca đẹp, thấm đẫm hơi thở biển cả và nỗi lòng người đàn bà Việt — bao dung, nhẫn nại, và vô cùng kiên cường trong tình yêu.

Nghe bài hát vào một đêm vắng, khi sóng ngoài khơi vẫn cồn cào mà lòng mình cũng đang đầy sóng gió, ta mới hiểu vì sao biển bạc đầu mà vẫn dịu dàng, vẫn mặn mà như thế...