XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG VĂN HÓA Ở VIỆT NAM

Hơn một năm trước, dự một hội nghị của ngành Văn hóa, tôi rất thú vị khi thấy nội dung đề cập tới vấn đề thông tin, truyền thông về văn hóa, do chính Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng trình bày. Mấy chục năm qua, đây là lần đầu tiên vấn đề thông tin truyền thông về văn hóa được coi trọng như vậy – để tuyên truyền cho hoạt động của ngành, và quan trọng hơn nữa, là tuyên truyền về văn hóa nhằm tạo ra một môi trường văn hóa trong lành, đẹp đẽ. Thú vị hơn nữa là khi Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng kêu gọi văn nghệ sĩ hãy tích cực tham gia mạng xã hội để lan tỏa những giá trị văn hóa trong môi trường mạng. Trong khi có quan chức ca thán rằng mạng xã hội chửi không chừa một ai, lại có vị tiến sĩ phán rằng chỉ có những kẻ rỗi hơi mới chơi Facebook, coi mạng xã hội như tội đồ, thì ý tưởng này của Bộ trưởng quả là độc đáo và sáng suốt!

Thế rồi, chỉ ít lâu sau, vào ngày 24 tháng 11 năm 2021, diễn ra Hội nghị Văn hóa toàn quốc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng về lĩnh vực văn hóa. “75 năm nay (từ ngày 24/11/1946), hôm nay mới lại có Hội nghị toàn quốc về văn hóa với quy mô lớn thế này,” Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nêu nhận xét trong bài phát biểu chỉ đạo Hội nghị văn hóa toàn quốc. Hai sự kiện trên báo hiệu một giai đoạn mới chấn hưng, phát triển văn hóa đã bắt đầu!

Rất khẩn trương, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (gọi tắt là Bộ Văn hóa) triển khai hàng loạt công việc nhằm hiện thực hóa kết luận của Tổng Bí thư tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc ngày 24/11/2021. Vào đầu năm 2022, Bộ đã xác định chủ đề công tác là “Xây dựng môi trường văn hóa cơ sở và công tác tổ chức cán bộ”. Đây là hai điểm thiết yếu tạo ra động lực trực tiếp thúc đẩy một nền văn hóa phát triển. Với phương châm “Quyết liệt hành động, khát vọng cống hiến”, ba lĩnh vực trọng tâm về văn hóa, thể thao, và du lịch đã đạt được những kết quả đáng khích lệ.

Từ các phong trào mang tính quần chúng tới các hoạt động văn hóa nghệ thuật chuyên nghiệp, tất cả đều hướng tới mục tiêu xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, bảo đảm mọi thành viên của cộng đồng được phát triển các năng lực sáng tạo.

Trước kia, ngành văn hóa đã có phong trào xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở, thì nay, Bộ Văn hóa nhấn mạnh tới xây dựng môi trường văn hóa cơ sở. Đúng là phải từ cơ sở mà xây dựng mọi phong trào. Bởi nói đến cơ sở là nói đến tổ chức hành chính trực tiếp với dân. Cũng có nghĩa là, xây dựng môi trường văn hóa phải từ người dân và vì người dân, bởi, như Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nói: “Vai trò chủ thể sáng tạo, chủ thể thụ hưởng văn hóa là nhân dân”. Tất cả những hành động để tạo dựng môi trường văn hóa lành mạnh đều được thực hiện từ người dân. Có thể nói, Bộ Văn hóa đã huy động tổng lực của ngành, của xã hội để tạo dựng một môi trường văn hóa lành mạnh, giàu năng lượng, đẩy lùi những ảnh hưởng tiêu cực từ môi trường vào con người.

Chương trình thực hiện Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” giai đoạn 2021-2026 được Chính phủ phê duyệt, là căn cứ để Ban Chỉ đạo Trung ương tập trung lãnh đạo, chỉ đạo việc thực hiện các nội dung trong Phong trào có trọng tâm, trọng điểm; ban hành kế hoạch triển khai tổ chức thực hiện Phong trào đến các cấp, các ngành và người dân kịp thời. Công tác đăng ký thi đua xây dựng gia đình văn hóa, làng văn hóa, thôn văn hóa, ấp văn hóa, bản văn hóa, tổ dân phố văn hóa; cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp văn hóa đã thu hút đông đảo người dân và cán bộ, công nhân viên chức hưởng ứng, tham gia tích cực. Qua kiểm tra, đánh giá, các địa phương đã kiện toàn Ban Chỉ đạo Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” các cấp, ban hành kế hoạch triển khai thực hiện phong trào. Phong trào đã tạo nên sự lan tỏa, tác động tích cực vào các mặt của đời sống xã hội và xây dựng đời sống văn hóa trong chiến lược xây dựng con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa; tạo ra một đợt thi đua rộng khắp, từ gia đình, làng, xã đến các cấp, các ngành; nhiều giá trị văn hóa truyền thống được bảo tồn, phát huy; hương ước, quy ước của làng, xã được thực hiện nghiêm túc, xuất hiện những Trưởng họ, Trưởng tộc, Già làng, Trưởng bản gương mẫu đứng ra phát động xây dựng Gia đình, Dòng họ văn hóa. Phong trào văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao quần chúng diễn ra sôi nổi, nhiều hội thi, hội diễn được tổ chức thường xuyên góp phần nâng cao đời sống văn hóa và tinh thần người dân.

Trở lại thời gian trước một chút, vào thời kỳ dịch Covid-19 đang hoành hành trên đất nước ta, nhất là tại thành phố Hồ Chí Minh, thì văn hóa nghệ thuật đã thể hiện sức mạnh của mình, đưa tiếng hát lời ca, trang sách… đến cổ vũ những chiến sĩ trên tuyến đầu chống dịch, an ủi, nâng đỡ người bệnh, góp phần đẩy lùi đại họa. Vào năm 2022, những bộ phim truyện Việt Nam trở lại chiếm lĩnh màn ảnh trên hệ thống rạp của cả nước, đưa ra nhiều vấn đề được công chúng quan tâm trong đời sống xã hội, góp phần tích cực định hướng thẩm mỹ cho khán giả, đặc biệt là thế hệ trẻ, về các giá trị chân, thiện, mỹ, về lòng nhân ái, thái độ chính trị đúng đắn, về tình yêu quê hương, đất nước và cũng đóng góp cho doanh thu của các doanh nghiệp, tạo điều kiện tái đầu tư sản xuất (ví dụ: phim “Bố già” 420 tỷ đồng; phim “Lật mặt: Nhà có khách” 152 tỷ đồng; phim “Gái già lắm chiêu V: Những cuộc đời vương giả” hơn 55 tỷ đồng; “Thiên thần hộ mệnh” 35 tỷ đồng). Những phim vi phạm những điều cấm của Luật Điện ảnh đều được ngăn chặn, qua đó góp phần định hướng thẩm mỹ, loại bỏ những nội dung xấu độc, vi phạm những điều cấm của Luật Điện ảnh.

Có thể nói, ở khắp các cơ sở, sinh khí văn hóa mới đang bừng lên. Từ đồng bằng tới miền núi, từ thành thị tới nông thôn, diễn ra sôi nổi những sinh hoạt văn hóa nhằm bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc. Lễ đón nhận bằng UNESCO ghi danh Thực hành Then Tày, Nùng, Thái; đón bằng UNESCO ghi danh Nghệ thuật Xòe Thái được đưa vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại diễn ra trọng thể, thu hút đông đảo công chúng tham dự. Môi trường văn hóa vùng đồng bào các dân tộc thiểu số được chăm lo với nhiều hoạt động mới mẻ, hiệu quả, trong đó có nhiều ngày hội văn hóa các dân tộc thiểu số được tổ chức thành công: Ngày hội giao lưu văn hóa, thể thao và du lịch vùng biên giới Việt Nam - Lào lần thứ III tại tỉnh Điện Biên, Ngày hội Văn hóa dân tộc Dao lần thứ II tại tỉnh Thái Nguyên, Ngày hội Văn hóa, Thể thao và Du lịch các dân tộc vùng Tây Bắc lần thứ XV tại Phú Thọ, Ngày hội Văn hóa dân tộc Khmer Nam Bộ lần thứ VIII tại Sóc Trăng, Liên hoan trình diễn trang phục các dân tộc thiểu số Việt Nam khu vực phía Bắc lần thứ I, Hội nghị gặp mặt nghệ nhân và những người có nhiều đóng góp trong công tác bảo tồn, phát huy văn hóa các dân tộc thiểu số khu vực phía Bắc. Rộng khắp nhất là những hoạt động truyền bá, tôn vinh thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt, đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Các loại hình nghệ thuật dân gian khác, như Quan họ, Hát Xoan, Bài chòi, Vọng cổ… cùng với các hoạt động văn nghệ không chuyên diễn ra khắp nơi, đem đến không khí vui tươi, phấn khởi, khơi dậy lòng tự hào, ý thức bảo vệ và phát huy di sản văn hóa dân tộc.

Với sự chỉ đạo của Ban Bí thư, Thủ tướng Chính phủ và Ban Tuyên giáo Trung ương, Ban Cán sự Đảng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã sớm ban hành Nghị quyết chuyên đề về xây dựng môi trường văn hóa cơ sở, xác định 6 nhóm nhiệm vụ trọng tâm cần tập trung thực hiện. Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng đã ký Quyết định số 271/QĐ-BVHTTDL ban hành kế hoạch tổ chức triển khai thực hiện chủ đề công tác năm 2022 “Xây dựng môi trường văn hóa cơ sở và công tác tổ chức cán bộ”. Cùng với công tác xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, kiện toàn tổ chức bộ máy, cán bộ theo hướng tinh gọn, hiệu quả, Bộ đã quan tâm chỉ đạo công tác cải cách hành chính, chuyển đổi số, tích cực hỗ trợ người dân, doanh nghiệp.

Thực hiện chủ đề công tác năm 2022 “Xây dựng môi trường văn hóa cơ sở và công tác tổ chức cán bộ”, Bộ đã tập trung vào những giải pháp cụ thể nhằm xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, phong phú, đa dạng và hiện đại. Những hoạt động như: xây dựng và hoàn thiện các công trình văn hóa, bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa; thúc đẩy sáng tạo nghệ thuật và tổ chức các lễ hội văn hóa mang đậm bản sắc dân tộc. Ngoài ra, công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ trong ngành văn hóa cũng được chú trọng, nhằm nâng cao năng lực và phẩm chất của đội ngũ làm công tác văn hóa, từ đó lan tỏa những giá trị văn hóa tốt đẹp đến mọi tầng lớp nhân dân.

Với những nỗ lực không ngừng, Việt Nam đang xây dựng một môi trường văn hóa trong lành, đẹp đẽ, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển bền vững của đất nước. Những kết quả đạt được không chỉ là sự khẳng định vai trò quan trọng của văn hóa trong sự phát triển của xã hội mà còn là động lực để tiếp tục đẩy mạnh công cuộc chấn hưng, phát triển văn hóa trong những năm tiếp theo.

Trên cùng của Biểu mẫu

Dưới cùng của Biểu mẫu